Lễ tốt nghiệp

Ngày 17-6-12, khi dự lễ tốt nghiệp của sinh viên Hoa Sen, được tổ chức trang trọng tại Nhà hát Hòa Bình, tôi bùi ngùi nhớ lại chuyện của những năm xưa...

Năm 1993, con trai đậu vào ĐH Bách Khoa ngành Xây dựng, tôi biết đây không chỉ là thử thách của con mà còn của cả gia đình tôi. Khi con đang học lớp 9, nhận giải nhất của kỳ thi HS giỏi môn Sinh, tôi đã tự tin chọn cho con ngành Y. Cô giáo dạy Sinh còn khẳng định: "Nó mổ mẫu vật rất khéo, làm BS được đó em"!. Tôi cố gắng thu xếp để gởi con học riêng môn Sinh với một thầy giáo khá nổi tiếng. Mọi việc tưởng chừng êm xuôi theo dự tính của tôi, nhưng hết năm lớp 10, con trai "dõng dạc" tuyên bố: "Mẹ, con không thi Y, con thi khối A, giờ con không học Sinh nữa mà phải dành thời gian học Lý".Tôi ù hết tai, cứ tưởng mình nghe nhầm, nhưng không, con đã diễn giải là thầy dạy Hóa khuyên nên chuyển sang thi ngành Xây dựng và chính thầy cũng đã gặp tôi.
Thế là, con học và thi 3 trường, cuối cùng chọn Bách Khoa (với số điểm không cao lắm), sau buổi thi Lý, về, con không tự tin lắm, tôi nhớ hoài lời con gái: "Chắc anh hai làm bài không được, con hỏi mà anh hai quay vô vách, không có trả lời!". Tôi không dám bình luận vì trước khi chuyển sang thi khối A, con đã kiên quyết: "Nếu con rớt, mẹ cho con thi lại lần nữa, nếu không đậu nữa thì con...đi nghĩa vụ!". Phương án ấy, tôi đã đưa ra cho con khi yêu cầu nó thi Y, nhưng con lại lập luận: "Thi Y khó lắm mẹ ơi, con học lâu quá, mẹ lấy tiền đâu mà nuôi em với con? Con ra trường cũng đâu có mở phòng mạch tư được ngay, làm sao phụ mẹ?". Tôi không có tiền nên không cho con đi SG học luyện thi, dù là HS giỏi của trường chuyên nhưng tôi làm sao dám tự tin ngưỡng cửa ĐH đang chờ con?
Khi con đã vào học, tôi kiên quyết không cho con đi làm thêm, chỉ vì sợ con ham tiền hơn ham học. Lúc đó, ĐH Bách Khoa mới áp dụng mô hình tín chỉ, tôi thì hoàn toàn "lơ ngơ" với ĐH "hiện đại" nên nhận Phiếu điểm của con mà...muốn xỉu vì điểm cao nhất cũng chỉ có hơn 3. Nghe giải thích mới yên lòng và con vẫn đi học bằng xe đạp, hoặc đi "ké" xe của bạn. Cuối tuần con về Mỹ Tho thăm ba mẹ và dạy em học thêm Toán, Lý, Hóa vì em chỉ giỏi Văn và Anh Văn thôi.

Mãi đến khi con đi thực tập, chuẩn bị tốt nghiệp, tôi đã phải vay mượn thêm để mua cho con chiếc Cup 81 với giá gần 4tr mà với tôi, lúc đó, là một tài sản khổng lồ!
Hôm nay, nhìn SV xênh xang áo, mũ, chụp hình đủ kiểu, tôi nhớ lại và thương con đến chảy nước mắt. Ngày bảo vệ Đồ án tốt nghiệp, con xin tôi mua một đôi giày, nói thật là tôi không có tiền cho, đôi giày của con đã cũ lắm rồi. Bảo vệ mà mang dép thì coi không được, chân con lại to, không mượn giày của bạn được. Kết quả bảo vệ tốt và con đã tìm được việc làm ngay sau khi tốt nghiệp và thành đạt như bây giờ. Tôi chỉ chúi mũi vào công việc, lo kiếm tiền nuôi con, không biết con khó khăn như thế nào khi một mình, bươn chải tại SG...Cuộc đời đã dạy con nhiều thứ để con được như ngày hôm nay: một công việc mà với nó, con có thể phát triển năng lực của bản thân, nhà cửa, xe cộ và quan trọng là, một gia đình hạnh phúc.

Hai năm sau khi con trai học ĐH thì con gái cũng nối bước anh. Một lần nữa, tôi hụt hẫng, tôi vẫn tưởng con sẽ thi ĐH Sư Phạm ngành tiếng Anh, không ngờ, hai anh em bàn bạc với nhau thế nào mà con lại thi vào ĐH KHXH&NV, Khoa Đông Phương học và học tiếng Nhật. Tôi lại...bất lực nữa rồi, vì hai anh em đưa ra những lập luận rất vững và mẹ đã...đuối lý. Thôi thì, tùy con.  Tôi băn khoăn vì thật sự, tôi chưa hiểu rõ về Khoa Đông Phương và cả dòng họ nội-ngoại của tôi, không ai biết tiếng Nhật.
Vậy mà kết quả học của con khiến tôi bất ngờ: hết năm thứ nhất, con được chọn đi giao lưu ở Nhật 6 tháng vì có điểm trung bình môn tiếng Nhật cao nhất lớp.
Tôi nghèo đến nỗi tiền lo dịch vụ Passport cho con cũng phải vay mượn, ngày con đi, tôi nhớ, tôi chỉ cho con $300. Tiễn con tại sân bay, tôi khóc vì nhiều lẽ...

Như một năng khiếu có sẵn, với nỗ lực của con, con tiếp tục thành công xuất sắc mà mẹ cũng chỉ có mặt trong ngày con bảo vệ Luận văn tốt nghiệp. Con đã giới thiệu tác phẩm "Xứ tuyết" của một nhà văn Nhật (tôi không còn nhớ tác giả) và con đã được thầy Nhật Chiêu (một GV khá nổi tiếng trong nghiên cứu văn học Nhật Bản) tặng cho điểm 10 với những nhận xét tuyệt vời. Tôi không nhớ nguyên văn, chỉ biết rằng, thầy đã thể hiện sự vui mừng vì tìm được một sinh viên "biết cảm thụ văn chương và truyền cảm xúc đến người khác".
Đến khi  con gái tốt nghiệp, may mắn cho con là tôi có dự và được nghe con thay mặt cho sinh viên toàn trường phát biểu. Tôi nghĩ: thời gian thật nhanh, mấy chục năm trước, tôi cũng đã trưởng thành từ ngôi trường này.

Sau đó, con đi Nhật học tiếp, tôi cũng chưa sang Nhật lần nào...
Cuộc đời cứ như dòng chảy.

Giờ các con đã thành đạt, lễ tốt nghiệp khiến tôi nhớ về những chặng đường mà các con đã trải qua để yêu  thương các con nhiều hơn.

Với tấm lòng của người mẹ, tôi ghi lại những suy nghĩ này, không phải để kể lể, khoe khoang, cũng không biết khi nào các con sẽ đọc...

Nhưng rồi các con sẽ có những khoảnh khắc trong cuộc đời, phải nhìn lại như mẹ...Từ trong gian khó, các con đã trưởng thành, đó là hạnh phúc lớn nhất của cả nhà.